Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική

Χαρακτηριστικά Βιοκλιματικής στα Παραδοσιακά κτίρια της Καλαμάτας

Η εξέλιξη και η πλούσια Ιστορία της Καλαμάτας αποτυπώνεται στο χώρο και στην ποικιλία των κτιρίων που έχουν διασωθεί. Τα μικρά κτίσματα αγροτικού τύπου χρονολογούνται πριν το 1850 και βρίσκονται στην περιοχή του κάστρου, ενώ κτίρια λαϊκής αρχιτεκτονικής και τα πρώιμα νεοκλασικά βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της παλιάς πόλης. Στις καθαρά αστικές οδούς (Αριστομένους, Αναγνωσταρά, Αριστοδήμου), αλλά και στην υπόλοιπη πόλη, συναντάμε πολλά κτίρια νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, ενώ ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν τα εκλεκτικιστικά κτίρια, με έντονα διακοσμητικά στοιχεία, που μοιάζουν σχεδόν με δαντέλες, και επιδράσεις γοτθικές και αραβικές.

Κατασκευή

1. Το οικόπεδο να είναι επικλινές από Βορρά προς Νότο με υψόμετρο 4 μέτρων.
2. Χωροθέτηση των μεγάλων ανοιγμάτων στο Νότο, που είναι ευνοϊκός προσανατολισμός, και περιορισμός των δυτικών ανοιγμάτων στο ελάχιστο.
3. Χρήση θερμονωτικών υλικών, μόνωση στους τοίχους και στην ταράτσα, καλά παράθυρα αλουμινίου με διπλά τζάμια, για τον περιορισμό

-θερμικών απωλειών το χειμώνα

- υπερθέρμανσης το καλοκαίρι

4. Φύτευση φυλλοβόλων δένδρων στο Νότο με σκοπό το σκιασμό το Καλοκαίρι και τη φυσική θέρμανση το Χειμώνα.
5. Οργάνωση των χώρων: κουζίνα, σαλόνι, κ.ά. τοποθετούνται στο Νότο, υπνοδωμάτια και λουτρό στην Ανατολή, βοηθητικοί χώροι στο Βορρά.
6. Η επιλογή κεραμοσκεπής περιορίζει την υπερθέρμανση της κατοικίας κατά τους θερινούς μήνες.
7. Χρήση Φωτοβολταϊκών στοιχείων για εξοικονόμηση ενέργειας από τον ήλιο.
8. Διάταξη παραθύρων κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργείται ρεύμα αέρα όταν αυτά είναι ανοικτά.
9. Επιλογή ανοιχτών χρωμάτων στο εξωτερικό της κατοικίας.

Βιοκλιματικές Βελτιώσεις

• Ανοίγματα στο Νότο
• Μεγάλα ανοίγματα από όλες τις πλευρές
• Μεγάλο μέγεθος ανοιγμάτων για καλύτερο φωτισμό,
• καλό αερισμό και αποφυγή υπερθέρμανσης. Μέγιστη δυνατή χρήση του φυσικού φωτισμού
• Φωταγωγοί.
• Χρήση «μισών» παραθύρων – που επιτρέπουν τη δημιουργία δροσερών ρευμάτων
• Ειδικές περσίδες και ανοιγόμενα τζάμια σε μεγάλο ύψος για τη δημιουργία ρεύματος
• Ανοιχτά χρώματα για θερμική αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας
• Χρήση πέτρας για διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας στο εσωτερικό
• Πέτρα και σοβάς που μιμείται λιθοδομή
• Υπόγειο χτισμένο με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής για φύλαξη προϊόντων
• Σκεπαστή βεράντα για ηλιακή προστασία
• Αυλή και Αίθριο, μικρά μπαλκόνια
• Κεραμοσκεπή και χρήση σκιάστρων για την επίτευξη δροσισμού με φυσικό τρόπο

Βιοκλιματικές Μετατροπές

1. Η φύτευση φυλλοβόλων δένδρων στην περίμετρο του κτιρίου προσφέρει καλό σκιασμό αλλά και δροσισμό το καλοκαίρι.
2. Χρήση φωτοβολταϊκών μονάδων για την ηλιακή παραγωγή ρεύματος.
3. Η χρήση κεραμοσκεπής περιορίζει την υπερθέρμανση της κατοικίας κατά τους θερινούς μήνες.
4. Επίτευξη επαρκούς σκιασμού με παχιές κουρτίνες και σκούρα παραθυρόφυλλα.
5. Αντικατάσταση συμβατικών λαμπτήρων με νέους,
   χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης.
6. Όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές θα πρέπει τα παράθυρα να μένουν κλειστά και ο αερισμός να γίνεται τη νύκτα.
7. Ηλιακοί συλλέκτες και ανεμιστήρες οροφής συμβάλλουν στη εξοικονόμηση ρεύματος με την παροχή του ήλιου.
8. Επιλογή ανοιχτών χρωμάτων στο εξωτερικό της κατοικίας, για να μειώνεται η συσσώρευση ζέστης το καλοκαίρι.
9. Χρησιμοποίηση ειδικών φυτών για την ανανέωση του αέρα των εσωτερικών χώρων, π.χ. Φίκος ο Βενιαμίν.
10. Αερισμός του σπιτιού για 20΄ κάθε πρωί με άνοιγμα παραθύρων σε διαφορετικά σημεία του σπιτιού.

BIOKOYIZ

Όλοι ξέρουμε πως, για να διατηρήσουμε το σώμα μας υγιές, χρειάζεται να το προστατεύουμε από το κρύο και τη ζέστη. Πόσοι όμως γνωρίζουμε ότι και τα κτίρια χρειάζονται ανάλογη προστασία για να παραμείνουν «υγιή»; Το σπίτι μας είναι η αρτιότερη εικόνα του εαυτού μας. Οι παρακάτω ερωτήσεις έχουν ως στόχο να καταδείξουν τη συμπεριφορά μας απέναντί του, και να μας υποδείξουν τους τρόπους βελτίωσής της, μέσα από την αξιοποίηση των συμπερασμάτων του παρελθόντος και σων σύγχρονων αρχών της βιοκλιματικής.

Α. Σωστό – Λάθος (Οι απαντήσεις βρίσκονται στη δεύτερη σελίδα).

1. Η βιοκλιματική είναι σύγχρονος κλάδος της Αρχιτεκτονικής.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

2. Ο πιο «αχόρταγος» ενεργειακά τομέας της ανθρώπινης ζωής είναι ο βιομηχανικός.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

3. Ο σωστός προσανατολισμός ενός σπιτιού πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

4. Το χρώμα δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

5. Τα οικολογικά κτίρια του μέλλοντος θα λειτουργούν αυτόματα με το πάτημα ενός κουμπιού, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

6. Τα βιοκλιματικά υλικά στοιχίζουν πολύ περισσότερο από τα συμβατικά υλικά κατασκευής ενός κτιρίου, και άρα είναι ασύμφορη η χρησιμοποίησή τους από απλούς ιδιώτες.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

7. Με διάφορες παρεμβάσεις, ακόμη και ιδιαίτερα ενεργοβόρα παλαιά κτίρια μπορούν να αποκτήσουν ζωή και υγεία, αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων τους.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

8. Ο σωστός αερισμός ενός βιοκλιματικού σπιτιού πρέπει να γίνεται μόνο το πρωί και για 20 λεπτά. Μετά τα τζάμια πρέπει να παραμένουν κλειστά.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

9. Στην Ελλάδα, η εξοικονόμηση ενέργειας επιβάλλει τα σπίτια να δέχονται από παντού όσο το δυνατόν περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

10. Η ηλιοπροστασία του κτιρίου σε συνδυασμό με το φυσικό δροσισμό, την κατάλληλη μόνωση και τον σωστό προσανατολισμό μπορούν να καταργήσουν τη χρήση του κλιματιστικού.

ΣΩΣΤΟ □ ΛΑΘΟΣ □

Β. Πόσο βιοκλιματική συνείδηση διαθέτετε;

Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις, υπολογίζοντας το σύνολο των βαθμών σας από κάθε απάντηση. Όσο μεγαλύτερο το σύνολο, τόσο μεγαλύτερη είναι η γνώση σας για τη βιοκλιματική.

1. Πόσο καλά γνωρίζετε τις βασικές αρχές εξοικονόμησης ενέργειας;

Α. Καθόλου Β. Ελάχιστα

Γ. Αρκετά Δ. Πολύ Καλά

2. Χρησιμοποιείτε τον κλιματισμό κατά τους θερινούς μήνες;

Α. Καθόλου Β. Ελάχιστα

Γ. Αρκετά Δ. Πάρα Πολύ

3. Πόσο ενημερωμένος είστε για το πως μπορείτε να προστατεύσετε το σπίτι σας από την υπερθέρμανση και τη θάμβωση;

Α. Καθόλου Β. Ελάχιστα

Γ. Αρκετά Δ. Πολύ Καλά

4. Ποιος είναι ο καλύτερος προσανατολισμός για ένα ελληνικό σπίτι;

Α. Ο Νότιος Β. Ο Βορινός

Γ. Ο Ανατολικός Δ. Ο Δυτικός

5. Τι είδους λαμπτήρες χρησιμοποιείτε;

Α. Φθορίου B. Συνδυασμό φθορίου και συμβατικών

Γ. Συμβατικούς Δ. Δεν ξέρω

6. Πόσο συχνά ελέγχετε τη σωστή λειτουργία παραθύρων, τεντών, περσίδων, κ.ά.;

Α. Ποτέ Β. Σπάνια

Γ. Κάθε χρόνο Δ. Άνοιξη και Φθινόπωρο

7. Ποιο ρόλο παίζουν τα φυτά εσωτερικού χώρου στην εξοικονόμηση ενέργειας στον κτηριακό τομέα;

Α. Κανένα Β. Ελάχιστο

Γ. Μεγάλο Δ. Πολύ μεγάλο

8. Πότε επιτυγχάνεται ο καλύτερος αερισμός του σπιτιού;

Α. Το πρωί Β. Το βράδυ

Γ. Το μεσημέρι Δ. Εξαρτάται από την εποχή

9. Σε ποιο σημείο του σπιτιού πρέπει να τοποθετούνται τα λουτρά;

Α. Στο Νότο Β. Στο Βορρά

Γ. Στην Ανατολή Δ. Στη Δύση

10. Τα γεωθερμικά συστήματα μπορούν να συνεισφέρουν όχι μόνο στη θέρμανση αλλά και στην ψύξη του σπιτιού.

Α. Σωστό Β. Λάθος

Απαντήσεις

Α.

1. Λάθος: Αναφορές σε βιοκλιματικές πρακτικές βρίσκουμε ήδη στον Ξενοφώντα και τον Ιπποκράτη.

2. Λάθος: Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη ο πιο ενεργοβόρος τομέας είναι ο κτηριακός (40% της τελικής κατανάλωσης).

3. Σωστό.

4. Λάθος: Η βιοκλιματική δίνει μεγάλη σημασία στην επιλογή του χρώματος, χρησιμοποιώντας το για θέρμανση ή δροσισμό, ανάλογα με τις ανάγκες του κτιρίου.

5. Λάθος: Τα κτίρια του μέλλοντος θα κάνουν χρήση των σύγχρονων αυτοματισμών, αλλά βασική αρχή της βιοκλιματικής είναι η ενεργή συμμετοχή του ανθρώπου στην προσπάθεια του κτηρίου για εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων.

6. Λάθος: Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα βιοκλιματικά υλικά είναι ελάχιστα ακριβότερα από τα αντίστοιχα συμβατικά, ενώ η επιβάρυνση αυτή αντισταθμίζεται από την οικονομία στους οικιακούς λογαριασμούς και τη συντήρηση.

7. Σωστό.

8. Σωστό.

9. Λάθος: Ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, τα κτίρια κινδυνεύουν από υπερθέρμανση και γι’ αυτό χρειάζονται ειδική προστασία (τέντες, περσίδες σκίαστρα κ.ά.) 10. Σωστό.

Β.

1. Α. (1) Β. (2) Γ. (3) Δ. (4)
2. Α. (4) Β. (3) Γ. (2) Δ. (1)
3. Α. (1) Β. (2) Γ. (3) Δ. (4)
4. Α. (4) Β. (3) Γ. (2) Δ. (1)
5. Α. (4) Β. (3) Γ. (2) Δ. (1)
6. Α. (1) Β. (2) Γ. (3) Δ. (4)
7. Α. (1) Β. (2) Γ. (4) Δ. (3)
8. Α. (3) Β. (2) Γ. (1) Δ. (4)
9. Α. (2) Β. (1) Γ. (4) Δ. (3)
10. Α. (4) Β. (0)

Ομάδα Βιοκλιματικής:
Κουμούτσος Χρήστος
Λαζάρου Ιωάννα
Μαλαπάνη Σοφία
Ξυδού Αναστασία
Τζανετάκου Αναστασία
Ψυλιάκου Δήμητρα